Làng Gốm Chu Đậu Hải Dương – Tinh Hoa Nghệ Thuật Gốm Sứ Việt

Làng Gốm Chu Đậu Hải Dương – Tinh Hoa Nghệ Thuật Gốm Sứ Việt

Gốm Chu Đậu Hải Dương là một dòng gốm truyền thống nổi tiếng của Việt Nam, có nguồn gốc từ làng Chu Đậu, xã Thái Tân, huyện Nam Sách, tỉnh Hải Dương. Dòng gốm này xuất hiện từ thế kỷ 14 và đạt đỉnh cao vào thế kỷ 15-16, phục vụ cho tầng lớp quý tộc, hoàng gia và xuất khẩu sang nhiều nước như Nhật Bản, Thổ Nhĩ Kỳ, Ai Cập, và Đông Nam Á. 

Gốm Chu Đậu từ lâu đã trở thành biểu tượng tự hào của nghệ thuật gốm sứ Việt Nam. Ngôi làng Chu Đậu đã góp phần không nhỏ trong việc giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc qua từng sản phẩm gốm tinh xảo.

Lịch Sử Hình Thành Và Sự Hồi Sinh Của Gốm Chu Đậu

Gốm Chu Đậu xuất hiện từ thế kỷ 14, thời Lê Sơ, và nhanh chóng trở thành trung tâm gốm sứ phục vụ cung đình và xuất khẩu sang nhiều quốc gia. Vào thế kỷ 15-16, gốm Chu Đậu trở thành dòng gốm sứ cao cấp, phục vụ trong cung đình và xuất khẩu sang nhiều quốc gia như Nhật Bản, Trung Đông, Thổ Nhĩ Kỳ, Ai Cập và các nước Đông Nam Á. 

Với hoa văn tinh tế, màu men độc đáo và chất lượng cao của gốm Chu Đậu được đánh giá là biểu tượng của sự sang trọng và nghệ thuật đỉnh cao. Nhiều lập luận về sự phát triển rực rỡ gốm Chu Đậu đều xuất phát từ sự bế quan tỏa cảng đương thời của nhà Minh, giai đoạn đầu và giữa của triều đại này đã thực thi chính sách cấm biển và nghiêm cấm người dân ra nước ngoài. 

Triều đình chỉ cho phép những tàu nước ngoài đến buôn bán kèm theo những vật dâng cống cho triều đình. Gốm sứ Trung Quốc xuất khẩu theo đường biển sang phương Tây đang hồi hưng thịnh bị chặn dòng. Trước tình trạng đó, các nhà buôn chuyển hướng sang các nước lân cận. 

Những lò gốm vùng Hải Dương và Thăng Long đã nắm lấy thời cơ, đẩy gốm Việt Nam phát triển rực rỡ, chiếm lĩnh thị trường quốc tế. Thứ đến là đội ngũ thợ thủ công người Việt, cả gốm sứ và nhiều ngành nghề khác rất khéo tay và lành nghề. Mặt khác, về vị trí địa kinh tế, Việt Nam nằm trên tuyến đường giao lưu thương mại quốc tế, trong đó có gốm sứ. 

làng gốm Chu Đậu Hải Dương

Nguồn: Quân Trà

Suy Tàn Và Hồi Sinh Của Gốm Chu Đậu

Suốt nhiều năm qua, một câu hỏi lớn là vì sao đang phát triển rực rỡ nhưng gốm Chu Đậu bỗng chốc lụi tàn như chưa từng tồn tại là rất kỳ lạ.

Nhiều cách lý giải đã được đưa ra gồm cả chiến tranh Lê-Mạc và sự mở cửa trở lại vào cuối thời Minh chính là nguyên nhân khiến dòng gốm này vào quên lãng. Việc truy quét của triều Lê - Trịnh đối với nhà Mạc đã làm ảnh hưởng lớn đến việc sản xuất gốm Chu Đậu. Nhà nghiên cứu Tăng Bá Hoành cũng cho rằng bởi cuộc chiến tranh Lê-Mạc, và năm kết thúc nhà Mạc 1592 cũng chính là năm kết thúc của gốm Chu Đậu.

Lý do có thể là bởi biến động lịch sử và chiến tranh, làng gốm Chu Đậu rơi vào mai một. Nhiều nghệ nhân phải rời quê hương, nghề gốm dần thất truyền. Gốm Chu Đậu gần như biến mất khỏi lịch sử Việt Nam suốt hàng trăm năm. 

Năm 1980, các nhà khảo cổ học đã phát hiện ra nhiều hiện vật gốm Chu Đậu trong các cuộc khai quật tại Hải Dương và đặc biệt là từ con tàu cổ đắm ở vùng biển Cù Lao Chàm (Quảng Nam). Những hiện vật này có hoa văn tinh xảo, men gốm đẹp mắt, minh chứng cho sự phát triển rực rỡ của nghề gốm Chu Đậu trong quá khứ. 

làng gốm Chu Đậu Hải Dương

Nguồn: Hanoimoi.com

Hiện nay, gốm Chu Đậu đã được hồi sinh và trở thành một trong những thương hiệu gốm sứ thủ công cao cấp, được ưa chuộng cả trong và ngoài nước. Gốm Chu Đậu không chỉ là sản phẩm gốm sứ mà còn là biểu tượng văn hóa, phản ánh vẻ đẹp tinh thần và tài hoa của người Việt.

Ngoài ra, gốm Chu Đậu vẫn còn những điểm hạn chế về trình độ kỹ thuật chưa thật sự đạt đến mức độ hoàn mỹ. Vì vậy, sự cạnh tranh trên thị trường cũng kém cạnh. Khi người Trung Quốc mở cửa để dòng gốm của họ tái xuất khẩu ra thị trường thế giới thì không những về mặt ngoại thương tàn lụi mà hàng loạt gốm sứ Trung Quốc tràn vào chiếm lĩnh thị trường trong nước.

Đặc Điểm Nổi Bật Của Gốm Chu Đậu

Gốm Chu Đậu sử dụng các loại men tự nhiên, chủ yếu là men xanh lam, trắng ngà, nâu sẫm, vàng nhạt, và xanh lục, tạo nên vẻ đẹp trang nhã nhưng không kém phần nổi bật. Hoa văn trên gốm Chu Đậu thường lấy cảm hứng từ thiên nhiên và đời sống văn hóa Việt Nam, như hoa sen, hoa cúc, cá chép, chim phượng, mây trời, hoặc các chữ Nho mang ý nghĩa tốt lành. Gốm Chu Đậu sử dụng các loại men tự nhiên, chủ yếu là men xanh lam, trắng ngà, nâu sẫm, vàng nhạt, và xanh lục, tạo nên vẻ đẹp trang nhã nhưng không kém phần nổi bật.

Gốm Chu Đậu được chế tác thủ công từ khâu tạo dáng, trang trí đến nung trong lò. Mỗi sản phẩm là một tác phẩm nghệ thuật độc bản, thể hiện sự khéo léo và tỉ mỉ của các nghệ nhân.

làng gốm Chu Đậu Hải Dương

Nguồn: Quân Trà

Hiện nay, gốm Chu Đậu không chỉ được ưa chuộng tại Việt Nam mà còn gây tiếng vang trên thị trường quốc tế. Những sản phẩm được ưa chuộng nhất gồm bình hoa, đèn trang trí, bàn trà, đồ thờ và đồ gia dụng. Mỗi sản phẩm là sự kết hợp hoàn hảo giữa nghệ thuật truyền thống và tính ứng dụng cao.

Gốm Chu Đậu không chỉ là những sản phẩm gốm sứ, mà còn là tinh hoa hội tụ của nghệ thuật, lịch sử và văn hóa Việt Nam. Mỗi đường nét, mỗi hoa văn trên gốm đều chứa đựng tâm hồn của người nghệ nhân, phản ánh vẻ đẹp mộc mạc mà thanh cao của dân tộc. Dù trải qua những thăng trầm của lịch sử, gốm Chu Đậu vẫn vươn mình mạnh mẽ, không chỉ khôi phục danh tiếng xưa mà còn khẳng định vị thế trên trường quốc tế.

Giữa nhịp sống hiện đại, gốm Chu Đậu như một nhịp cầu kết nối với quá khứ, nhắc nhở chúng ta về giá trị của nghệ thuật truyền thống. Vẻ đẹp trường tồn của gốm Chu Đậu không chỉ nằm ở sự tinh xảo trong từng sản phẩm, mà còn ở sứ mệnh bảo tồn văn hóa, giữ gìn hồn Việt cho các thế hệ mai sau.

Xem thêm:

Phong Thủy Nhà Ở - Cách Bố Trí Không Gian Để Đón Tài Lộc Và May Mắn

Làng Nghề Gốm Sứ Bát Tràng - Di Sản Nghệ Thuật Truyền Thống