Nguyên Liệu Làm Gốm Sứ - Tìm Hiểu Nguyên Liệu Làm Gốm

Nguyên liệu làm gốm sứ là một trong những yếu tố quyết định một sản phẩm gốm sứ có chất lượng hay không. Nói đến gốm sứ chất lượng, uy tín, cao cấp, chắc hẳn người Việt Nam ta sẽ nghĩ ngay đến gốm Bát Tràng, gốm Lái Thiêu, gốm Chu Đậu, gốm Phước Tích,... và hôm nay chúng ta sẽ cùng tìm hiểu về gốm Bát Tràng.

Làng nghề gốm sứ Bát Tràng là làng nghề truyền thống của nước ta. Người thợ gốm tại làng gốm Bát Tràng phần lớn là truyền nhân của các thợ gốm tài ba đời trước. Làm gốm là một công việc đánh quý, là niềm tự hào cho nền văn hóa của nước nhà nhưng cũng vô cùng khó khăn, gian nan và vất vả. Công việc này đòi hỏi sự tinh tế, tỉ mỉ từ trong việc chọn lựa và xử lý nguyên liệu. Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu các loại nguyên liệu làm gốm sứ, cũng như quy trình chọn lựa, xử lý nguyên liệu để tạo ra những sản phẩm gốm sứ Bát Tràng chất lượng cao.

Các Loại Nguyên Liệu Cơ Bản

Nhìn chung, nguyên liệu sản xuất gốm sứ chính là cao lanh, đá trường thạch, đất sét trắng. Các chuyên gia khẳng định rằng Việt Nam có nhiều mỏ khoáng sản chất lượng cao, có thể sản xuất men và màu cho việc sản xuất gốm sứ. Cả nước ta hiện nay có 123 mỏ cao lanh trữ lượng 640 triệu tấn; 184 mỏ sét đỏ trữ lượng 1.130 triệu tấn; 39 mỏ sét trắng trữ lượng 53 triệu tấn; 13 mỏ thạch anh và 20 mỏ cát thạch anh có tổng trữ lượng 2.130 triệu tấn; 25 mỏ dolomit trữ lượng 800 triệu tấn.

Đất sét là nguyên liệu chính trong nghề làm gốm sứ. Đất sét mang tính dẻo, dễ uốn nắn và có khả năng chịu nhiệt cao khi nung. Đất sét cũng chia ra làm 2 loại là đất sét thường và đất sét tốt. Riêng tại Bát Tràng, nguyên liệu ra gốm Bát Tràng cũng là đất sét, nhưng lại là đất sét đặc biệt được lấy từ hai vùng đất là Trúc Thôn và Cao Lanh.

1. Đất Sét Trúc Thôn

Đất sét Trúc Thôn với ưu điểm nổi bật là có tính dẻo, mịn hạt, khó tan trong nước và đất có màu trắng xám. Tuy nhiên, bên cạnh những ưu điểm này thì đất sét Trúc Thôn cũng có những điểm hạn chết như có hàm lượng oxit sắt cao nên dễ dẫn đến hiện tượng co ngót và sản phẩm gốm sứ sau khi làm ra không có độ sáng trắng.

2. Đất sét Cao Lanh

Đất sét Cao Lanh là nguyên liệu chính để tạo nên những sản phẩm gốm sứ Bát Tràng cao cấp. Đất sét Cao Lanh có những điểm đặc trưng để phân biệt với những loại đất khác là có đặc điểm là có độ bở, chịu được nhiệt độ cao. Sau khi nung sẽ cho ra thành phẩm vững chắc, bền và đẹp. Chính vì vậy, đất sét Cao lanh thường được sử dụng để tạo ra những sản phẩm gốm sứ Bát Tràng như: gốm xây dựng, đồ thờ gốm sứ, gốm sứ cảnh quan sân vườn (đôn gốm, đôn voi, lu nước, thác nước,...).

Hoặc các sản phẩm gốm sứ Bát Tràng cao cấp như: lộc bình, mai bình, bình hoa vẽ vàng, đồ thờ gốm sứ,...

Cách Xử Lý Nguyên Liệu Đất Sét 

Đất sét sau khi được khai thác thường rất rắn nên cần được trải qua quá trình tinh luyện, bao gồm tưới nước rồi dùng mai thái mỏng. Sau đó loại bỏ những tạp chất và dùng chân nhào thật kỹ rồi đắp thành từng đống lớn. Đất này sẽ được thái đi thái lại nhiều lần để tạo nên độ mịn, dẻo. Công đoạn này gọi là thấu đất. Là công đoạn quan trọng để cho ra cốt gốm dẻo mịn, bền đẹp. Là tiền đề cho các công đoạn làm gốm sau này.

Các loại nguyên liệu làm gốm sứ đóng vai trò quan trọng trong việc tạo ra những sản phẩm gốm sứ Bát Tràng chất lượng cao. Việc chọn lựa và xử lý nguyên liệu đúng cách không chỉ giúp cho ra sản phẩm gốm sứ chắc chắn, bền đẹp theo thời gian. Mà còn giúp tiết kiệm được công sức và thời gian cho những người thợ gốm. Bởi phải có nguyên liệu tốt, đạt tiêu chuẩn thì quá trình sản xuất mới trơn tru và dễ dàng hơn được. Đồng thời việc xử lý nguyên liệu đất sét như thái đất, thái đi thái lại, hoặc là dùng chân nhào đất cho thật kỹ cũng là hình ảnh đẹp, một hình ảnh cần được gìn giữ và phát huy, một hình ảnh cần có người tiếp nối để bảo tồn làng nghề truyền thống của Việt Nam. Dù cho sau này có những máy móc công nghệ hiện đại giúp con người xử lý nguyên liệu một cách nhanh chóng, dễ dàng và cho ra năng suất cao, nhưng hình ảnh người thợ gốm miệt mài làm gốm công phu sẽ là điểm sáng chói lòa cho hành trình giữ gìn và phát huy làng nghề truyền thống Việt Nam.

Xem thêm:
>> Tìm Hiểu Các Chất Liệu Đặc Biệt Để Tạo Ra Gốm Sứ Bát Tràng

>> Nguồn Gốc Gốm Bát Tràng - Câu Chuyện Hàng Trăm Năm