Tìm Hiểu Công Đoạn Sản Xuất Gốm Sứ Cao Cấp

Công đoạn sản xuất gốm sứ là một quá trình kết hợp khéo léo giữa nghệ thuật trong văn hóa, truyền thống của dân tộc Việt Nam và kỹ thuật, sự tỉ mỉ và kinh nghiệm của người thợ gốm. Từ một khối đất sét vô tri vô giác, qua bàn tay tài hoa của nghệ nhân, sản phẩm gốm sứ ra đời với vẻ đẹp tinh tế và giá trị nghệ thuật bền vững. Vậy để làm ra một sản phẩm gốm sứ sống động và tỉ mỉ, cần có những công đoạn gì?

Công Đoạn 1 - Thấu Đất

Để cho ra một sản phẩm gốm sứ chất lượng cao, thì nguồn nguyên liệu đầu vào phải được chọn từ những nguồn đất cao cấp. Loại đất được sử dụng thường là đất sét cao lanh, có tính dẻo, độ bám dính tốt và khả năng chịu nhiệt cao. Đất được khai thác từ các mỏ tự nhiên, sau đó xử lý qua nhiều công đoạn để đảm bảo độ Đất sau khi được chọn lựa kỹ càng sẽ lại trải qua nhiều công đoạn tinh luyện. Đầu tiên là tưới nước cho đất ẩm rồi dùng mai thái mỏng. Sau đó loại bỏ những tạp chất và dùng chân nhào thật kỹ rồi đắp thành từng đống lớn. Đất này sẽ được thái đi thái lại nhiều lần để tạo nên độ mịn, dẻo. 

Tiếp theo là đến công đoạn nhào đất, nhằm loại bỏ các bọt khí và đảm bảo đất đồng nhất về kết cấu. Quá trình này thường được thực hiện thủ công hoặc bằng máy móc chuyên dụng. Đất cần phải nhào để không còn bọt khí bên trong. Tránh làm sản phẩm bị nứt hoặc vỡ khi nung. Ngoài ra, khi nhào đất, nước cũng được thêm vào từ từ, vừa phải để độ ẩm của khối đất phải đồng đều, đảm bảo tính dẻo trong quá trình tạo hình. Khối đất sau khi nhào cần phải mềm mại nhưng vẫn giữ được độ chắc chắn.

Công Đoạn 2 - Chuốt Gốm

Các phương pháp tạo hình gốm sứ thủ công phổ biến gồm nặn bằng tay, dùng bàn xoay hoặc dùng khuôn. Tuy nhiên, cũng có những sản phẩm gốm sứ được tạo ra bằng sự kết hợp cả ba phương pháp trên. 

• Nặn bằng tay: Kỹ thuật nặn bằng tay thường được sử dụng khi làm các chi tiết nhỏ như con kê; đỉnh gốm, bao nung, lon, vại, các loại linh thú như: nghê, rồng, hạc, tượng phật,...

• Dùng bàn xoay: Nguyên liệu đất khi dùng với phương pháp tạo hình này cần được luyện kỹ vừa và có độ dẻo. Phương pháp tạo hình này sẽ có những sai lệch về kích thước nhưng không đáng kể. Chính vì vậy sẽ cho ra những sản phẩm có tính độc bản. Với phương pháp tạo hình này thường dùng để sản xuất những sản phẩm gốm có kích thước lớn như: Chum, lọ, bình, âu…

• Dùng khuôn: Sử dụng khuôn bằng thạch cao hoặc gỗ để đáp đất sét theo hình dáng mong muốn. Phương pháp này thường dùng để sản xuất các dòng sản phẩm với số lượng lớn như: Bát, đĩa, ly, ca, cốc,...

Công Đoạn 3 - Trang Trí Hoa Văn

Sau khi tạo hình cốt gốm xong người thợ gốm sẽ hong gốm cho khô tự nhiên dưới ánh nắng mặt trời, nơi thông thoáng. Sau đó, người nghệ nhân sẽ sử dụng bút lông để vẽ hoa văn. Gốm sứ được trang trí hoa văn bằng 03 phương pháp như sau:

• Vẽ trực tiếp lên gốm

Các nghệ nhân thường dùng bút lông vẽ các hoa văn, họa tiết trực tiếp lên các sản phẩm gốm. Công đoạn này đòi hỏi người nghệ nhân phải thật khéo léo và tỉ mỉ. Người nghệ nhân cũng có thể dùng phương pháp vẽ men màu, đánh chỉ hay bôi men chảy màu để cho ra các sản phẩm gốm độc đáo. 

• Cắt gọt và khắc vạch sản phẩm gốm

Sau khi sản phẩm gốm sứ được hong khô dưới ánh nắng mặt trời, cốt gốm sẽ khô cứng lại rồi được cạo gọt và tạo hình. Phương pháp này này dùng để tạo hình các chi tiết như: tai, quai, hình hoa lá, động vật nổi,... 

• In hoa văn bằng khuôn

Sau khi tạo cốt gốm xong, thay vì vẽ trực tiếp hoặc khắc vạch lên thân gốm thì người nghệ nhân sẽ dùng khuôn được bằng gốm, có khắc hoa văn âm bản rồi ép vào khối gốm sứ định sẵn. 

Công Đoạn 4 - Tráng Men

Sau bước tạo hình và trang trí, các sản phẩm gốm sứ sẽ được tiến hành nung sơ (tùy vào loại gốm mà người thợ sẽ quyết định xem có cần nung sơ hay không). Sau đó, cốt gốm sẽ được phủ men và mang đi nung chính thức. Những sản phẩm gốm có kích thước nhỏ, người thợ sẽ nhúng trực tiếp vào men. Còn với những sản phẩm có kích thước lớn, họ thường sử dụng phương pháp dội hoặc phung men.

Người thợ sẽ tiếp tục kiểm tra sản phẩm lại lần cuối xem có bị khuyết men hay không. Nếu khuyết, họ sẽ bôi, quệt men bằng tay vào chỗ khuyết cho đến khi phủ kín rồi mới đưa vào nung chính thức.

Công Đoạn 5 - Nung Gốm

Sản phẩm gốm sứ được đặt vào lò nung ở nhiệt độ cao, từ 900°C đến 1.300°C, tuỳ thuộc vào loại gốm sứ. Khi nung, nhiệt độ trong lò phải được kiểm soát chính xác để đảm bảo sản phẩm không bị cháy hoặc nứt. Quá trình nung cần diễn ra trong thời gian đủ dài để đất chuyển hóa thành chất liệu cứng và bền. Phân bố nhiệt trong lò phải đồng đều, tránh tình trạng nung không đều sẽ dẫn đến sản phẩm bị nứt và không đạt độ chín.

Vai Trò Của Công Nghệ Hiện Đại Trong Sản Xuất Gốm Sứ

Công nghệ hiện đại đã và đang đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao chất lượng và hiệu quả sản xuất gốm sứ. Ngày xưa mọi thứ đều phải làm bằng tay, bằng sức người thì nay đã có máy móc, công nghệ kỹ thuật hiện đại hỗ trợ, giúp tiết kiệm thời gian, công sức, nâng cao năng suất và lợi nhuận. Các công nghệ như thiết kế 3D, in 3D, robot, trí tuệ nhân tạo đã, đang và sẽ được ứng dụng vào nhiều khâu trong quá trình sản xuất, giúp tạo ra những sản phẩm độc đáo, đa dạng và đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của thị trường.

Gốm Sứ Tại Xưởng Gốm Sứ Lạc Hồng

Quá trình sản xuất gốm sứ tại gốm sứ Lạc Hồng kết hợp tinh tế giữa truyền thống và hiện đại. Mỗi sản phẩm gốm sứ đều mang trong mình tâm huyết và tài năng của người nghệ nhân. Hiểu rõ về quá trình sản xuất sẽ giúp chúng ta trân trọng hơn những giá trị mà gốm sứ mang lại.

Xem thêm:

Kỹ Thuật Phối Màu Trên Gốm Sứ

Những Mẫu Bàn Thờ Gia Tiên Đẹp Và Hiện Đại Dành Cho Không Gian Nhỏ